Con Dông cát và người miền trắng nắng – chuyện kể nơi vùng gió Ninh Thuận

Cái nắng như thiêu như đốt của miền cát trắng Ninh Thuận. Nơi mà cây xương rồng cũng phải nghiêng mình tìm bóng mát, có một loài vật nhỏ bé nhưng kiên cường – con dông cát. Người dân vùng này thường gọi nó bằng cái tên thân mật “dông nướng”, “dông đất” hay “dông cát nâu”. Không ồn ào, không màu mè, nhưng dông lại là biểu tượng của sức sống và sự thích nghi. Giống như chính con người Ninh Thuận vậy.

Con dông cát – Loài “rồng nhỏ” của miền cát trắng

Dông là loài bò sát thuộc họ kỳ nhông. Chúng có hình dáng nhỏ nhắn, thân thon dài, da màu nâu xám hòa cùng màu cát. Nếu không tinh mắt, người ta dễ lẫn nó với bóng nắng lấp loáng trên đồi. Dông thường sống trong những hang cát tự đào sâu từ 50 đến 80 cm. Nhằm tránh cái nắng gay gắt và săn mồi khi mặt trời vừa ló dạng.

Người dân Ninh Thuận kể rằng, mùa dông ngon nhất là vào những tháng sau Tết. Khi cát bắt đầu ấm và dông ra khỏi hang tìm bạn tình. Dông đực lúc ấy mập, chắc thịt, còn dông cái lại béo mềm vì mang trứng. Người dân vùng Ninh Phước, Thuận Nam lại xách cuốc, mang lưới ra những đồi cát ven biển, bắt đầu “mùa dông”.

Nghề bắt dông – mồ hôi hòa cùng cát trắng

Ai chưa từng chứng kiến cảnh người Ninh Thuận bắt dông sẽ khó tưởng tượng được công phu của nó. Họ phải dò dấu chân dông in trên cát, men theo đến cửa hang, rồi nhẹ nhàng đặt bẫy hoặc đào tay. Người giỏi chỉ nhìn dấu cát là biết con dông ấy to hay nhỏ, hang sâu bao nhiêu. Dông khôn lắm, nghe tiếng động là chạy sâu vào hang. Phải kiên nhẫn, nhẹ tay như người làm vườn nhổ mầm non.

Khi mặt trời đứng bóng, cát bỏng rát, người bắt dông vẫn cười hiền. Họ nói:

“Làm nghề này phải chịu nắng chịu gió, nhưng con dông cát là lộc trời cho – bắt được chục con là có bữa cơm ngon rồi.”

Những chú dông sau khi bắt về được thả vào giỏ tre, mang về chợ Phan Rang, nơi các bà, các chị đã quen thuộc với tiếng rít “khẹt khẹt” của chúng mỗi sáng. Dông tươi còn sống, da bóng và mắt sáng long lanh, luôn là thứ đặc sản được người sành ăn tìm mua đầu tiên.

Dông cát trên mâm cơm – tinh hoa của gió và cát

Người miền cát không chỉ biết bắt dông mà còn biết biến nó thành món ăn mang hồn quê đậm đà. Thịt dông trắng, ngọt và dai như gà non, lại không tanh như cá. Mỗi vùng có một cách chế biến riêng, nhưng nổi tiếng nhất vẫn là dông nướng mọi, dông xào lá me, dông nấu cháo, dông cuốn bánh tráng.

Ngày xưa, trong những buổi chiều gió Lào thổi rát mặt, đàn ông trong làng nhóm bếp than, nướng dông ngay trên cát. Dông chín tỏa mùi thơm nức, da vàng giòn, thịt trắng phau. Cắn một miếng, vị ngọt lan ra đầu lưỡi, xen lẫn vị mặn của muối ớt giã tay – đó là hương vị của đất trời Ninh Thuận, của nắng và gió quyện lại trong từng thớ thịt.

Ở các quán ăn Phan Rang hôm nay, dông đã được “nâng tầm” thành đặc sản phục vụ du khách.
Dông được ướp sả ớt, tiêu xanh, nướng than hồng; có nơi lại làm gỏi dông bóp rau rừng, vừa lạ miệng vừa dân dã. Người Ninh Thuận vẫn nói vui:

“Đến Ninh Thuận mà chưa ăn dông nướng, coi như chưa chạm vào cái hồn của vùng đất này.”

Con người và con dông – chung một nhịp sống

Điều đặc biệt là người dân Ninh Thuận coi dông như người bạn của vùng cát. Bởi nơi nào có dông sống được, nơi đó cát còn giữ được hơi ẩm, còn cây bụi, còn sinh khí. Có nhà còn dành riêng một góc vườn cát cho dông làm tổ, nuôi bán cho quán đặc sản. Nghề nuôi dông nay đã trở thành một sinh kế mới cho nhiều hộ dân vùng khô hạn.

Trên những triền cát trắng, người đàn ông Ninh Thuận bước chậm rãi. Theo sau là đứa con nhỏ cầm túi lưới, chỉ trỏ dấu chân dông. Một bài học mưu sinh và yêu quê hương bắt đầu từ đó – từ cát, từ gió, và từ những con vật nhỏ bé

Nếu có dịp đi qua những triền cát Bàu Trúc hay Sơn Hải vào buổi sớm, bạn sẽ thấy những vệt chân người và dấu cào nhỏ ngoằn ngoèo trên cát – dấu hiệu của cuộc mưu sinh âm thầm mà bền bỉ. Đó không chỉ là câu chuyện về một loài bò sát nhỏ. Đây còn là câu chuyện về con người Ninh Thuận – kiên cường, chịu thương chịu khó, biết tìm hạnh phúc trong khổ cực.

Con dông cát, qua bàn tay người dân miền trắng nắng, trở thành đặc sản thơm ngon. Còn là biểu tượng của sức sống và niềm tin. Giữa vùng đất khô cằn, họ vẫn biết tìm ra vị ngọt từ cát, vị đậm từ gió. Như cách mà dông cát tìm nước và sống mạnh mẽ từng ngày.

Chihaisan cung cấp con dông cát làm sạch cho nhà hàng

Nếu bạn là người yêu ẩm thực dân dã, hãy khám phá hương vị nguyên sơ của miền Trung. Một lần thử dông cát Ninh Thuận. Đây là món ăn mang hồn quê nhưng đủ tinh tế để xuất hiện trong những bữa tiệc sang trọng.

Đặt mua ngay hôm nay để cảm nhận trọn vẹn hương vị chỉ có thể tìm thấy nơi đất và người Ninh Thuận.

Cơ sở đặc sản của chúng tôi chuyên cung cấp:

• Dông cát tươi sống (bắt tự nhiên hoặc nuôi)

• Dông làm sạch, cấp đông hút chân không

• Thịt dông phi lê sẵn, tiện chế biến cho nhà hàng và quán ăn

Tất cả sản phẩm đều được thu mua trực tiếp từ hộ dân Ninh Phước, Sơn Hải, đảm bảo tươi ngon, nguồn gốc rõ ràng và được bảo quản trong điều kiện lạnh tiêu chuẩn.
Chúng tôi cam kết mang đến khách hàng sản phẩm dông cát Ninh Thuận chuẩn vị – sạch, ngon và an toàn.